ΜΑΚΡΟΧΩΡΙ
Το Μακροχώρι (Μικρογούζι) είναι ένα μεγάλο, πεδινό χωριό που βρίσκεται κυριολεκτικά στα πόδια της Βέροιας. Χτισμένο ?ένθεν και ένθεν? του παλιού Εθνικού δρόμου της Βέροιας-Θεσσαλονίκης καταλαμβάνει έκταση τριών χιλιομέτρων και εδώ πιθανότατα οφείλει την σημερινή του ονομασία.
Όμως, το Μακροχώρι, ως ?χωρίον και ζευγηλατείον? έχει Βυζαντινές ρίζες. Για πρώτη φορά αναφέρεται σε χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Παλαιολόγου του Γέροντος, που φυλάγεται στο Άγιο Όρος. Σ? αυτό αναγράφεται η προικοδότηση της Εκκλησίας ?Τίμιος Πρόδρομος? της Βέροιας ( που χτίστηκε το 1296μ.Χ.) και περιλαμβάνει: ?Τα εισοδήματα των Τιμαρίων του Ταραμονίου, του Μύλου του εις την θέσιν Πύργου του Μακροχωρίου και τα εισοδήματα του κτήματος Μουσταλή ?.
Μας είναι άγνωστο πότε ?προφανώς στα χρόνια της τουρκοκρατίας- πήρε το όνομα Μικρογούζι. Σίγουρα πριν το 1852μ.Χ. , οπότε και συντάχθηκε το πρώτο ? Μητρώον των Αρρένων? της Κοινότητας Μικρογουζίου του Νομού της Θεσσαλονίκης, όπου υπάγονταν , τότε, και ολόκληρος ο σημερινός Νομός Ημαθίας.
Ετυμολογία και Ερμηνεία της προέλευσης της λέξης ?Μικρογούζι? :
Ίσως να οφείλεται στη λέξη ραγάζι όπως ονομάζεται το φυτό ?Θρύον το κυλινδρικόν ?. Με λαϊκή παρετυμολογία μετατράπηκε σε ρογούζι κ αι με την προσθήκη της λέξης Μικρο- και με την αφαίρεση της συλλαβής ?ρο κατέληξε σε Μικρογούζι.
Σε μία άλλη εκδοχή είναι παράγωγο του γούζω , που σημαίνει οιμώζω. Το Μικρογούζι , ερμηνευόμενο (=μικρή ρωγμή).
Ο Θωμάς Ιγ. Γαβριηλίδης στην εφημερίδα ΛΑΟΣ ερμηνεύει το Μικρογούζι ως Μικρόπυργο, το Μικροπυργούτζιν, ο Πύργος του Χωριού ο οποίος δεν γνωρίζουμε αν ήταν μικρός ή μεγάλος. Είχε και το μικρό αρδευτικό αγωγό, το αγώγιον ή Αγωγούτζιν και πράγματι θα μπορούσε να γίνει Μικρο-γούτζιν και τελικά Μικρογούζι.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΡ. ΠΑΠΑΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ
?Το Μακροχώρι (Μικρογούζι) της Ημαθίας?
Βέροια 1995
Ο μεγάλος κάμπος στον οποίο βρίσκεται το Μακροχώρι και που εκτείνεται κάτω από τη Βέροια είναι ένα τοπίο με κατοικίες, χώρους εργασίας και εντατικές καλλιέργειες κάθε λογής παραγωγής, εκμεταλλευόμενες το γόνιμο έδαφος και την πληθώρα νερών. Ο κάμπος της Ημαθίας, όντας σε κομβικό σημείο λειτούργησε είτε ως γη εγκατάστασης είτε ως πέρασμα με αποτέλεσμα την ανάμειξη των διαφορετικών λαών που πέρασαν από αυτόν. Λίγο βορειότερα από το Μακροχώρι, στη θέση «Τούμπα» της Νέας Νικομήδειας αναπτύχθηκε ένας από τους παλιότερους αγροτικούς οικισμούς της Ευρώπης κατά την Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο στην 7η χιλιετία π.Χ.. Λίγα χιλιόμετρα νότια από το Μακροχώρι, οι Αργειάδες Μακεδόνες στην αχλύ της ιστορίας της περιοχής (7ος αιώνας π.Χ.) δημιουργώντας το πρώτο τους βασίλειο και ιδρύοντας την πρωτεύουσά τους, τις Αιγές (που η ρίζα της λέξης αιγ- δείχνει την παρουσία νερού), στη θέση της σημερινής Βεργίνας, στις υπώρειες των Πιερίων βουνών. Το 50 μ.Χ. πέρασε και ίδρυσε την τοπική Εκκλησία ο Απόστολος Παύλος στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων, η περιοχή αποτελούσε τόπος παραμονής των μελών της βυζαντινής αριστοκρατίας. Στο πέρασμά του από την περιοχή, ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή τον καιρό της Τουρκοκρατίας ( 1668 μ.Χ.) και έμεινε ενθουσιασμένος από τα τοπικά προϊόντα και τους 300 υδρόμυλους της Βέροιας. Αυτήν την περιοχή οι παλιοί κάτοικοί της ονομάζουν «Ρουμλούκι» δηλαδή περιοχή των Ρωμιών (Ελληνότοπος). Είναι μία περιοχή με περίπου πενήντα χωριά και με όρια ανατολικά το Καρασμάκι (Λουδίας) και το Θερμαϊκό Κόλπο, τις παρυφές των Πιερίων νότια , τους πρόποδες του Βερμίου προς δυτικά και την περιοχή του πρώην Βάλτου των Γιαννιτσών βόρεια. Την περιοχή αυτή διασχίζει ο ποταμός Αλιάκμονας (ο ακαταπόνητος σύμφωνα με την ετυμολογία του, ο οποίος τουλάχιστον κατά τη βυζαντινή περίοδο ήταν πλωτός. Οι Ρουμλουκιώτες κάτοικοι διατήρησαν την ελληνικότητά τους στη γλώσσα, στα έθιμα και στη συνείδηση. Οι παλιές παντρεμένες γυναίκες φορούσαν το χαρακτηριστικό κάλυμμα του κεφαλιού, το κατσούλι, και με περηφάνια ανέφεραν την παράδοση που θέλει το Μ. Αλέξανδρο να τιμά τον ηρωισμό που έδειξαν σε κάποια μάχη φορώντας σε αυτές την περικεφαλαία των αντρών που δείλιασαν.
Σήμερα το Μακροχώρι είναι κωμόπολη του Δήμου Βέροιας στην Ημαθία και πρώην έδρα του δήμου Αποστόλου Παύλου και έχει πραγματικό πληθυσμό 5.189 κατοίκους (2011).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ
Στο Μακροχώρι δραστηριοποιούνται δύο Σύλλογοι : ο Σύλλογος Ποντίων Μακροχωρίου με έτος ίδρυσης το 1978 και πλούσια χορευτική και λαογραφική δράση ( οργάνωση ετήσιου χορού, συμμετοχές σε εκδηλώσεις στην Ημαθία και αλλού, το δρώμενο Μωμόγεροι κ.ά. ) και ο Λαογραφικός και Χορευτικός Σύλλογος Ντόπιων Μακροχωρίου και Περιχώρων με έτος ίδρυσης το 1993. Ο σύλλογος αυτός, εκτός από ετήσιο χορό και την συμμετοχή του σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις, οργανώνει εορταστικό διήμερο με παραδοσιακούς χορούς στις 28 και 29 Αυγούστου με αφορμή την εορτή του Προδρόμου. Στις 25 Δεκεμβρίου κάθε χρόνου εμφανίζονται χορεύοντας στους δρόμους τα «Ρουγκάτσια» και στις 26 του ίδιου μήνα στην πλατεία Παλαιού Ηρώου γιορτάζεται η «Γουρουνοχαρά». Το Σάββατο του Λαζάρου οι «Λαζαρίνες», ανύπαντρα κορίτσια που φορούν τις τοπικές ρουμλουκιώτικες φορεσιές, περιδιαβαίνουν τα σπίτια με τραγούδια για την γιορτή και την Άνοιξη .
